Veluwe Randmeer Mediagroep

De Tweede Wereldoorlog heeft een grote impact gehad op de Nijkerkse Joods gemeenschap. Van de 61 Joodse inwoners van de stad overleefden er slechts dertien de oorlog. In 2013 kreeg de gemeentelijke rol op het gebied van ontrechting (het afnemen van rechten bij bepaalde groepen mensen) en rechtsherstel aandacht, toen uit een vondst in het Amsterdams archief bleek dat er ten onrechte erfpachtboetes werden opgelegd aan overlevenden en nabestaanden van Joodse inwoners.

Onderzoek naar eigen handelen
Ook het journalistieke platform Pointer publiceerde over de ontrechting en roof van ontroerend goed van Joods bezit. De gemeente Nijkerk besloot daarop om onderzoek te doen naar het eigen handelen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dr. Anton van Renssen werd aangewezen als onderzoeker. Hij werd daarin bijgestaan door een begeleidingscommissie.

Geen Joods vastgoed aangekocht
Uit het onderzoek blijkt nu dat de gemeente Nijkerk tijdens de oorlog geen Joods vastgoed heeft aangekocht. Na de oorlog kocht de gemeente wel een stuk grond van een Joodse eigenaresse, maar daarvoor ontving zij een marktconforme prijs. Ook komt uit het onderzoek naar voren dat de toenmalige burgemeester Bruins Slot actief probeerde te verhinderen dat Joodse inwoners op transport werden gesteld.

Weinig empathie
Tegelijkertijd konden Joodse inwoners die de oorlog wel overleefden op weinig empathie van de gemeente rekenen. Overlevenden en erfgenamen van weggevoerde en vermoorde Joden moesten bijvoorbeeld veel moeite doen om hun bezittingen terug te krijgen of compensatie te regelen. "Helaas heeft de gemeente verzuimd de kwetsbare mensen die terugkwamen uit de kampen een handreiking te doen bij een spoedige afhandeling van Joods vastgoed. De behandeling was koud, ambtelijk en bureaucratisch", aldus de begeleidingscommissie. 

'Binnenkort een reactie'
Burgemeester Renkema nam het onderzoek in ontvangst. "Het is een belangrijk onderwerp. Er is zeer serieus onderzoek gedaan naar hoe de gemeente tijdens en na de Tweede Wereldoorlog met Joodse eigendommen is omgegaan. We gaan de uitkomsten van het onderzoek en de bevindingen van begeleidingscommissie goed bestuderen. Als college hopen we binnenkort een reactie te geven."