Veluwe Randmeer Mediagroep

Marieke spreekt op uitvaarten, maar dat werk behelst meer dan alleen er zijn op de uitvaart: “Ik ben een week heel betrokken bij de naasten. Ik hoor verhalen aan en ben een katalysator bij het rouwproces. Ik ben er met heel mijn hart. Tegelijkertijd zet ik mijzelf uit en ga open het gesprek in. Achtergrond maakt niet uit, de dood is de grote nivelleerder, verdriet is universeel. Wat telt, is dat we elkaar blijven vinden in liefde, herinnering en verbondenheid.”

Je moet wel wat zinnigs te melden hebben

De dood was altijd een normaal onderdeel van het leven voor Marieke. Opgegroeid op een boerderij zag ze veel leven en jonge dieren, maar ook een enkel dier doodgaan. Haar moeder was daarnaast altijd heel betrokken bij zieke mensen en mensen die in hun laatste levensfase zaten. Zelf was Marieke aanwezig bij het overlijden van haar oma, toen ze 32 was: “De dood is heel verdrietig en afscheid nemen doet pijn.

Tegelijk is er dat andere spoor, dat de dood niet eng is maar ook interessant. Ineens zag ik hoe alles ging.” Werken in de uitvaartbranche kwam toen nog niet in haar op. Voor groepen staan is nooit een opgave geweest voor Marieke. Haar vader zei wel altijd: “Miesje Miesje, je kunt wel voor een groep staan, maar denk eraan dat je wat zinnigs te melden hebt.” “Nu mag ik iemands verhaal vertellen, zinniger is er niet.”

Onder woorden brengen wat ik meemaakte was mijn life-line

Op een verdrietig kruispunt van haar leven werden woorden heel belangrijk. Ineens was rouw een wezenlijk onderdeel in het leven van Marieke: “Onze zoon Mees overleed toen hij twaalf was door een ongeluk.” Ze vervolgt: “Stel je die rouw voor als een groot rotsblok waar je amper om heen of overheen kunt kijken. Ik heb toen heel bewust die rots aangepakt. Die rots kon ik niet in een keer verplaatsen.

Stukje voor stukje ben ik gaan beitelen en alles wat er af kwam heb ik bewust bekeken, tot me genomen en achter me gelaten. Ik wilde grip op de situatie en dit was mijn manier om ‘be-grip’ te krijgen. Ik ging ook delen hoe mijn proces ging. Ik had geluk dat veel mensen wilden luisteren naar mijn verhaal. Op Facebook schreef ik veel over de fases die ik doorging. Ik ging er over nadenken. Het was ook mijn lifeline: onder woorden brengen wat ik doormaakte en grip krijgen op iets waar eigenlijk totaal geen grip op is.”

Erkenning bracht hulp

Marieke haar online woorden werden wereldwijd opgepikt; “Mensen herkenden zichzelf in mijn woorden. Het bracht herkenning en erkenning. Langzaam viel het kwartje dat ik misschien anderen kan helpen in hun proces van afscheid en kan begeleiden in hun verdriet."

"Ik kan verdriet niet wegnemen natuurlijk, maar ik kan wel meevoelen. Want ik ben geweest op die plek waar je niet wilt zijn. Mijn verhaal is niet hetzelfde, maar je begrijpt elkaar. Natuurlijk neem ik mijn eigen verdriet niet mee.”

De kwartjes buitelden over elkaar

“Heb je wel eens iemand nodig die een levensloop schrijft?” vroeg ik Anton, de uitvaartbegeleider later. “Er was corona, op mijn werk veranderden zaken en ze vroegen mij of ik minder wilde werken. Nee, ik wilde niet minder werken, maar het zette me wél aan om die vraag aan Anton te stellen. De wedervraag was of ik dan ook ging spreken. Ja, waarom niet?"

"De kwartjes buitelden over elkaar heen! Het was niet één kwartje dat viel, maar heel veel kwartjes!” Binnen drie dagen had Marieke haar bedrijfs-Facebookpagina rond en bij de KvK de inschrijving aangevuld. “Al dacht ik wel: Ik hoop maar niet dat er nu iemand belt. Ik weet nog helemaal niet precies wat ik moet doen!”

Rituelen ontstaan vanuit de mens zelf

“Toen werd ik al heel snel gebeld. Of ik naar een familie toe wilde gaan. Ik ben er bij gaan zitten en de familie ging praten. Het enige wat ik deed was er zijn, mij op de achtergrond houden en af en toe een beetje bijsturen. Ik zag de familie echt tot elkaar komen. Uiteindelijk had ik mijn verhaal en kon ik de uitvaart voorbereiden."

"Maar het allermooiste was dat de familie echt met elkaar in gesprek kwam zoals ze dat eigenlijk niet gewend waren.” Marieke haar man Wim hield haar in de gaten. Wat zouden al die heftige verhalen en emoties met haar doen? “Maar ik kwam juist heel enthousiast terug! Dit kan ik! Ik kan mensen begeleiden en met hen toewerken naar het afscheid.”

Ik ga naar huis als ik het verhaal begrijp

 Al heel snel volgde Marieke opleidingen in de uitvaart. “Vanwege het overlijden van Mees voelt het alsof ik op de universiteit van het leven heb gezeten. Samen met de eerste ervaring in de rouwbegeleiding en met mijn opleiding op zak, had ik voldoende om aan de slag te gaan.”

Alles moet goed zijn voor de uitvaart, het draaiboek is tot in de puntjes uitgewerkt en de familie is op de hoogte van wat er gezegd gaat worden. Marieke: “Ik ben heel reflectief. Ik wil het goed doen voor de familie. Dus ik ga pas naar huis, wanneer ik het hele verhaal begrijp. Het is belangrijk dat de familie alles weet en leest, zodat dat goed is. Zij kunnen maar één keer afscheid nemen.

Alles wat nodig is voor de nabestaanden 

Geen uitvaart is hetzelfde. Soms werk ik op de achtergrond en zie je me tijdens het afscheid heel weinig. Dan zijn er veel sprekers of is er livemuziek of een andere invulling. Als er behoefte is kan ik natuurlijk de hele dienst dragen. Ik begeleid nabestaanden naar een afscheid dat recht doet aan de overledene én waar de nabestaanden mee verder kunnen. Dat gaat over de muziek die uitgezocht wordt tot wanneer men een laatste groet doet bij de kist."

"Ik kan foto’s, filmpjes en muziek verzorgen of een bijzondere handeling. Denk bij een bijzondere handeling aan het aansteken van kaarsen, met kleine kinderen bellenblazen, een praatje met de kinderen maken. Maar je kunt ook denken aan een lintenceremonie of het insteken van bloemen. De tijd bij uitvaarten is beperkt, maar ik zorg dat er ruimte is voor de emotie, voor sprekers en dat er rust en tijd is. Alles wat nodig is voor de nabestaanden.”

Er is geen goed of fout in het rouwproces

Marieke vertelt verder: “Hoe het hoort of hoe je hoort te reageren, is iets wat diepgeworteld zit in de mensen. In wat ze in hun opvoeding hebben meegekregen. Ieder mens reageert anders. De een wil zich liever verstoppen in het werk, de ander wil niets liever dan er over te praten. Ik krijg vaak de vraag hoe het hoort bij een uitvaart. Ook daar is geen goed of fout. Mensen voelen zich fijn bij rituelen, die ontstaan vanuit de mensen zelf. Alles wat je met aandacht doet tijdens een rouwceremonie is een ritueel. Dat is van een kaars aansteken tot het dichtmaken van de kist. Als de overledene bijvoorbeeld metselaar is geweest en er wordt besloten iets te metselen, is er een nieuw ritueel ontstaan. Bijna alles kan en mag."

"Mijn persoonlijke grens is nog niemand overheen gegaan. Stel dat iemand mij zou vragen om te vloeken, dan zou dat een grens zijn. De praktijk is dat de uitvaartondernemer bij overlijden vaak eerst wordt benaderd en al heel goed kan inschatten of Marieke bij de familie past. “Het is erg fijn dat een familie zich prettig voelt bij mij en andersom”, aldus Marieke.

Lachen en genieten mag

Rouw is niet alleen tranen en verdriet, vindt Marieke. “Eigenlijk gaat het om alle emoties uitvergroot. Vanuit liefde en respect wordt er ook veel gelachen. Lachen is geen verkeerde emotie bij een afscheid. Integendeel, het kan helend zijn. Het is ook het moment van herinneringen ophalen, waar de leukste momenten voorbijkomen.

"Bij rouw kunnen veel emoties naast elkaar bestaan. Met een lach en een traan zeg maar.”

Heel moe met veel energie

“Ik ben echt heel blij wanneer de familie na afloop zegt dat ze de overleden persoon herkenden in het verhaal. Dat alles klopte. Ik kom dan ook met veel energie thuis. Tegelijkertijd kost mijn werk ook veel energie. De ene keer meer dan de andere keer natuurlijk. Die hele week maak ik een intense periode mee met een familie. Veel komt op tafel te liggen, waar ik zorgvuldig mee om ga. Ik geef alles wat ik heb, ik geef heel mijn hart. Ik geef mijzelf en stopt alles erin om er voor die familie te zijn en te zorgen dat de uitvaart naar wens verloopt.

Het hangt natuurlijk van de situatie af. De ene keer heb je te maken met een overlijden dat verdrietig is, bijvoorbeeld van een opa of oma op hoge leeftijd. Maar als de mensen jonger zijn, of linken aan mijn eigen verdriet, ja, dan heb ik wat meer tijd nodig om bij te komen van zo’n proces met een familie.”

Het komt goed

Marieke leerde in haar eigen rouwproces dat ze keuzes kan maken. “Niet altijd, maar soms wel. Je kunt blijven hangen in schuldgevoel of verdriet of je kunt besluiten om het leven weer toe te laten. Voor mij was dat een belangrijke les.”

“Ik gun niemand rouw en verlies, maar wel een stukje vertrouwdheid met de dood, zodat, wanneer je ervoor staat, je niet angstig of ongemakkelijk hoeft te zijn. Rouw en verdriet is al zwaar genoeg van zichzelf.

“Wij, als gezin, hebben ervoor gekozen om er open over te zijn, juist de leuke dingen te blijven doen. Ik ben heel gelukkig dat we er allemaal zo in stonden. Daarnaast is dit mooie werk op mijn pad gekomen. Natuurlijk had ik dat het liefst samen met Mees in ons leven willen doen. Bij ons is het ‘goed’ gekomen, voor zover je dat kunt zeggen met een kind dat iedere dag gemist wordt. Er komt een nieuw normaal. Het gemis van Mees draag ik altijd mee, door keuzes te maken is het ons gelukt dat rouw niet ons leven regeert. ”