advertentie
Om woelmuizen te vinden, moet je stil zijn in het bos. Ze zijn ook overdag actief, dus je kunt ze tegenkomen bij daglicht. Vaak vluchten ze of verstoppen ze zich voordat je ze ziet. Met wat tips vind je toch makkelijk woelmuissporen. Aaldrik loopt naar een omgevallen boomstronk. Die ligt onder een dikke laag mos, een ideaal plekje voor de rosse woelmuis. "Als je goed kijkt", wijst Aaldrik, "zie je hier gangetjes lopen in het mos. Dat zijn woelmuiswissels. Als je die volgt, kom je uit bij hun holletjes. Woelmuizen zijn geen goede gravers. Ze rollen zich in de grond of het mos. De ingang van hun hol is vaak zo groot als de dikte van een bezemsteel."
De woelmuis bestaat niet: er zijn meerdere soorten. Van de vrij algemene veldmuis tot de meer zeldzame Noorse woelmuis. Daarnaast leven in Nederland de rosse woelmuis, de aardmuis en de ondergrondse woelmuis. Elke soort heeft een eigen leefgebied. In de bossen bij Schaarsbergen kun je de rosse woelmuis tegenkomen, omdat het daar droger is.
Zo herken je ze
Lijken alle muizen op elkaar? Welnee! Woelmuizen verschillen duidelijk van de gewone huismuis. Ze hebben geen grote Mickey Mouse-oortjes; hun oren liggen juist dicht tegen de huid. Ook hebben ze kleine kraaloogjes en een korte staart. Door hun korte, stevige bouw lijken ze een beetje op een kleine cavia.
Met de algemene soorten woelmuizen gaat het redelijk goed. Maar omdat ze zo ‘gewoon’ zijn, vergeten mensen ze weleens. Ten onrechte, vindt Aaldrik Pot van de Zoogdiervereniging: "Woelmuizen zijn een belangrijke schakel in de voedselketen. Voor veel roofvogels en uilen is de woelmuis het voornaamste voedsel. Zonder woelmuizen zouden deze dieren het moeilijk krijgen. Meer onderzoek is nodig om te weten of woelmuizen overal voldoende blijven voorkomen. Daarom heeft de Zoogdiervereniging 2025 uitgeroepen tot het jaar van de woelmuis."
Roofvogels zijn afhankelijk van woelmuizen. De buizerd stemt het aantal jongen af op het aanbod van deze voedselbron. In een slecht woelmuizenjaar komen er minder jonge buizerds. Niet alleen roofvogels hebben woelmuizen nodig. Ook wezels, hermelijnen, kerkuilen en torenvalken eten veel woelmuizen. Gaat het goed met de woelmuizen, dan profiteren veel andere dieren daarvan.
Al in februari krijgen woelmuizen hun eerste jongen. "Als het dan een dag mooi weer is, maken ze hun nest schoon en gooien ze afval naar buiten. Op de oprit van zo’n hol vind je dan restanten van hazelnoten of vogelkerspitten. Die zie je nu in het bos," zegt Aaldrik Pot van de Zoogdiervereniging. Je herkent aan de knaagsporen welke muis ervan at. "Muizen maken een gaatje in de hazelnoot en eten hem van binnen leeg. De rosse woelmuis knaagt netjes, met een gave rand (rechtse noot op de foto). De bosmuis knaagt rafelig, omdat hij zijn tanden aan de buitenkant zet," zegt Aaldrik.
Woelmuis in braakballen
Je kunt woelmuissporen ook vinden door braakballen van uilen uit te pluizen. Uilen eten veel woelmuizen, dus in braakballen vind je botjes en schedeltjes van hun prooi. Aaldrik heeft een braakbal bij zich. We zitten op de bosgrond en pluizen hem uit. Al snel vinden we een schedeltje van ongeveer een centimeter groot. De opvallende oranje voortandjes zijn goed te zien.
"Dit is waarschijnlijk een schedel van de rosse woelmuis", denkt Aaldrik. "Om het zeker te weten, moet ik met een loep de kiezen bekijken. De stand en vorm van de kiezen geven aan welke woelmuis het is." Na enig pluizen vinden we nog een tweede schedeltje in de braakbal. "Deze schedel is veel spitser en is hoogstwaarschijnlijk van de veldmuis." Zo ontdek je via een braakbal van een uil welke muizen er in dat gebied leven.
Braakbalpluisdagen
In het jaar van de woelmuis organiseert de Zoogdiervereniging braakbalpluisdagen door het hele land. Die maken deel uit van het onderzoek naar woelmuizen. Voor dit onderzoek gebruiken onderzoekers braakballen van de kerkuil. Deze uil eet allerlei soorten muizen, waardoor je in één braakbal meerdere soorten kunt vinden. Omdat de muis in zijn geheel wordt opgegeten, blijven de schedels vaak heel. Zo bepalen onderzoekers om welke soort het gaat. Samen met de locatie van de braakbal ontstaat een beeld van waar de muizen leven.
Ken je deze podcast al? BuitenGewoon!
BuitenGewoon Radio gaat elke week de natuur in. Je hoort de opnames zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur in Zin in Zondag op Radio Gelderland.
We bewerken de opnames tot de BuitenGewoon-podcast. Je luistert via dit artikel of via je favoriete podcastkanaal onder 'BuitenGewoon'. Abonneer je op de wekelijkse Gelderse natuurpodcast en mis geen enkele aflevering.
Vond je de podcast leuk? Deel ‘m dan met anderen of laat een recensie achter op Apple Podcasts of Spotify. Meer info: www.buitengewoon.nl.
💬 Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redacties: redactie@vrmg.nl of bel:
Redactie Nijkerk 0341-798298 | Redactie Nunspeet 0341-258133
