advertentie
"De Oud Veluwse markt bestaat al bijna zestig jaar en dat betekent dat er ook al zestig jaar lang kleding wordt verzameld", vertelt Gerda Groeneveld, één van de vrijwilligers van de kledingcommissie. Ze staat tussen de honderden mutsen, jurken en schoenen in de opslagruimte in het centrum van Barneveld. "Het meeste wat je hier ziet is een kopie, maar er zitten ook nog echte oude stukken tussen."
Ambacht van de mutsenmakerij
Ze loopt naar een tafel toe met daarop allemaal schoenendozen. Één voor één opent ze de dozen en toont originele klederdracht 'mutsen'. Dat zijn geen mutsen die wij nu kennen, maar witte kappen voor op het hoofd, vaak met een lintje vastgebonden om het hoofd van de vrouw.
Verschillende mutsen met net een andere plooi, lengte of opdruk. Welke muts je droeg, hing af van hoeveel geld je bezat, of welke modetrend je volgde. Mutsen werden na verloop van tijd steeds groter. "Dat begon toen dames in Parijs allemaal grote hoeden gingen dragen", vertelt Gerda.
De effen, katoenen mutsen die Gerda laat zien, zijn speciale mutsen die werden gedragen in periodes van rouw. Hoewel de mutsen wit waren, droegen vrouwen wel een zwarte jurk eronder. "Als daar dan een blinkend knoopje bijvoorbeeld op zat, werd daar zogehete 'tranencrepe overheen gedragen", vertelt Gerrie. Een zwarte stof met daarin een druppeltje geweven.
Voor elke streek wat anders
Tot de collectie behoort ook kleding voor een bruidspaar. Bijna volledig in het zwart gehuld liep het zogenaamde bruidspaar in die kleding mee met de stoet. De zwarte kleur was typisch voor formele kleding op de Veluwe volgens Gerrie. "Het was gewoon praktisch, maar het paste ook bij het ingetogen karakter van de mensen op de Veluwe. Het 'doe maar gewoon normaal, dan ben je al gek genoeg'."
Behalve de kleur van de kleding is ook aan de mutsen zelf te zien waar zij precies thuis hoorden. De mutsen, overigens vaak wit, hebben een band met hele strakke plooien aan de achterkant. "Bij mutsen hier in de buurt, het zuid westen van de Veluwe, is die band in het midden breed en loopt smal toe aan het einde. Bij mutsen die ze droegen op de Noord-Veluwe is de band over de hele breedte smal."
Wassen is een hele klus
De mutsen bestaan uit heel veel details en en gesteven plooien. Niet zo gek dus dat het wassen van zo'n muts een enorme klus is. "Daar ben je meer dan een week mee bezig", vertelt Anja Stolte. Ze kent het van haar tante Bep Lam, zij was één van dé Barneveldse mutsenmakers.
"Ze was er altijd mee bezig. Ook in de avonden, maar dat was lastig. Het is zo'n precisiewerk, daar heb je goed licht voor nodig." Anja laat zien hoe de mutsen, als ze toe waren aan een wasbeurt, stuk voor stuk losgetornd moesten worden en daarna ook weer in elkaar gezet.
Van generatie op generatie
Hoe dat precies moet heeft ze geleerd van haar tante. Zij had ook een aantal mensen in de leer, waaronder Gerrie, de jongste van de groep. "Je moet eerst 25 mutsen gemaakt hebben, daarna kun je het pas, zei Bep tegen ons."
"Het gaat van generatie op generatie", vertelt Gerrie. "Mijn moeder doet dit ook al jaren." Het is nu aan Gerrie om het ambacht over te dragen aan een nieuwe generatie, maar dat is lastig. "Tegenwoordig is er zoveel dat we moeten doen, er is bijna geen tijd meer over naast werk. Ik hoop wel dat ik het door mag geven, het moet blijven."
Traditie voortzetten
Gedurende de rest van het jaar houdt ze zich, naast haar werk, bezig met de restauratie van de mutsen. Naar eigen zeggen heeft ze thuis inmiddels 'een klein museum'. Ook Gerda is het hele jaar bezig met de Oud-Veluwe klederdracht.
"Zo'n 80 procent van de kleding die de Barnevelders dragen is van ons. Dat betekent ook een aantal pasdagen en daar ontdekken we altijd wel weer kledingstukken die een operatie nodig hebben", aldus Gerda. "Gelukkig vindt ze het heel leuk om te doen", lacht Anja. "Ja", beaamt Gerda. "Het leukste is om van niks naar weer een mooie optocht te gaan. En het is leuk om iets wat al bijna zestig jaar gebeurt in stand te houden."
💬 Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redacties: redactie@vrmg.nl of bel:
Redactie Nijkerk 0341-798298 | Redactie Nunspeet 0341-258133
