Veluwe Randmeer Mediagroep

De Elspeetsche Heide is een natuurgebied tussen Elspeet en Vierhouten in de Gemeente Nunspeet, en betrekt 768 hectare. In totaal heeft de gemeente Nunspeet zo'n 1100 hectare aan heide te beheren. Dat gaat al jaren goed, maar met het stoppen van de schaapskudde staat de gemeente voor de uitdaging om het heidebeheer opnieuw vorm te geven. Wethouder Stoffer geeft uitleg over de toekomst van de Elspeetsche Heide.

 Geen heide zonder inspanning 

Heide is een voorbeeld van een cultuurlandschap. Dat wil zeggen dat de heide door toedoen van de mens gevormd is. Als je de heide met rust zou laten, dan zou er langzamerhand een bos ontstaan. Zo'n 200 jaar geleden stond er nog een bos op de Elspeetsche Heide, maar dat hout was toentertijd hard nodig en werd gekapt. Door de grootschalige kappingen ontstond er op den duur een grote leegte. Sindsdien wordt het gebied beheerd als heide.

Het heidebeheer wordt gesubsidieerd door provincie Gelderland. "Een groot deel van de subsidies die gemeente Nunspeet krijgt, gaan uiteindelijk naar de schapenkuddes", vertelt Stoffer. "Naast maaien, plaggeren en chopperen is begrazing een belangrijk instrument om de heide intact te houden."

Grazen met schapenkuddes

Niet alleen grazen de schapen alle ongewenste grassen en kleine boompjes weg, ook zorgen zij middels hun vacht ervoor dat zaden verspreid worden over de heide. "Dat is van groot belang voor de biodiversiteit op de heide", aldus Stoffer. 

"Er zijn twee manieren om kuddes in te zetten op de heide. Met een zogeheten 'gescheperde' kudde trekt een herder met honden en een kudde schapen rond over de heide. Op die manier bestrijkt de kudde geleidelijk het hele gebied. De andere optie is drukbegrazing. Dat houdt in dat een ingehuurde kudde binnen een afgezet stuk gebied graast. Daarmee wordt er doelgericht en op een intensievere manier begrazen op gekaderd gebied."  

Meer ingehuurde kuddes en vaker maaien

Naar verwachting maakt de huidige schapenkudde het seizoen af en stoppen zij aan het einde van de zomer. Daarna wordt het al snel winter en volgt een periode van kou en weinig groei. De gemeente rekent er daarom op dat ze vanaf het voorjaar van 2026 een nieuwe aanpak klaar hebben moeten staan voor de Elspeetsche Heide. Tijdelijk zullen er andere vormen van beheer komen. Zo zal de gemeente meer ingehuurde kuddes in moeten zetten en moeten er vaker trekkers worden ingezet om het gebied te maaien. 

"Het is geen ramp", laat Stoffer weten, "maar wenselijk is het niet. De adviesgroep van ecologen van de gemeente benadrukt dat een combinatie van meerdere manieren van heidebeheer ideaal zou zijn. Wanneer de heide zowel machinaal als met schapenkuddes wordt gemaaid, dan ontstaat er evenwicht." 

Nieuwe schaapskudde

Stichting Schaapskudde Elspeter Heide voelt zich gedwongen om te stoppen met hun werkzaamheden. De verhuizing naar een nieuwe, ruimere locatie aan de Schotkampweg, waar de gemeente een woning voor hun aankocht, werd gestaakt. De stichting moet procedures afwachten van bezwaren die omwonenden indienden. Alleen hebben zij die tijd niet, want hun huidige locatie heeft niet genoeg capaciteit en daarnaast loopt het huurcontract van hun herders af. De stichting kan zowel de schapen als de herders geen garantie voor een nieuw onderdak bieden. 

Dat zij stoppen betekent niet direct dat de Elspeetsche Heide zonder schapenkudde komt te zitten. Wethouder Stoffer gaat uit van een tijdelijke periode tot 2026 of 2027, waarin de heide wordt beheerd met ingehuurde kuddes en trekkers, totdat er een plek is gevonden waar een vaste schapenkudde permanent kan verblijven.